2020 yılı Nisan ayında mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Bileşik Endeksi, bir önceki aya göre 5,1 puan azalarak 34,3 değerine gerilemiştir. 

Nisan ayında endekste gözlenen bu azalışta sanayi sektörü endeksinin önceki aya göre 12,8 puan azalarak 28,3 seviyesine gerilemesi etkili olurken, hizmet sektörü endeksi de 1,8 puanlık azalışla 37,2 seviyesine gerilemiştir.

Sanayi sektöründe meydana gelen sert düşüşte yeni siparişler ve girdi alımlarındaki gözlenen ciddi daralmalar etkili olmuştur. Hizmet sektöründe ise girdi alımlarının 9,0 puan birden azalması, sektöre yönelik iş hacmindeki daralmanın sürmesine neden olmuştur. Bu gelişmelerle birlikte, her iki sektörde de endeks tarihinin en düşük seviyesi gözlenmiştir.    Böylece Ocak 2013 döneminden itibaren hesaplanan SAMEKS Bileşik Endeksi; Covid-19 salgınının toplam arz ve talep üzerindeki ciddi daraltıcı etkisi sebebiyle, tarihinin en düşük seviyesine gerilemiştir. 

Sanayi Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi, 2020 yılı Nisan ayında, bir önceki aya göre 12,8 puan birden azalarak 28,3 seviyesine gerilemiştir.  Yeni siparişlerin önceki aya göre 14,9 puan azalarak 18,9 seviyesine gerilemesi, bu dönemde sanayi sektörüne yönelik sert düşüşte belirleyici rol oynamıştır. Buna bağlı olarak, sektöre yönelik girdi alımları önceki aya göre 22,7 puan ivme kaybederek 28,8 seviyesine gerilemiştir.  Sektöre ilişkin nihai mal stokunun azalışı Nisan ayında da devam etmiş ve önceki aya göre 11,8 puan azalan alt endeks 34,8 seviyesine gerilemiştir. Sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmaların işgücü taleplerinde de ivme kaybı sürmüş ve istihdam alt endeksi önceki aya göre 10,7 puan birden gerilemiş ve 38,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu gelişmelere bağlı olarak üretim alt endeksi önceki aya göre 20,8 puan azalarak 18,1 seviyesine gerilemiştir. Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Sektörü Endeksi, endeks tarihinin en kötü seviyesi olan 28,3 puana gerilemiştir.

Hizmet Sektörü SAMEKS Endeksi

Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Sektörü Endeksi, 2020 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre 1,8 puan azalarak 37,2 seviyesine gerilemiştir.  Bu dönemde önceki aya göre 9,0 puan birden azalarak 31,5 seviyesine gerileyen girdi alımları alt endeksi, hizmet sektörü endeksinin sert bir şekilde düşmesinde belirleyici rol oynamıştır.  Önceki aya göre 4,9 puan artış kaydetmesine karşın 50 referans değerinin altındaki seyrini sürdüren nihai mal stoku endeksi ve satın alımların ciddi şekilde sekteye uğradığına işaret eden tedarikçilerin teslimat süresi alt endeksi de hizmet sektörüne ilişkin olumsuz görünüm arz eden diğer gelişmeler olmuştur.  Önceki aya göre nispi bir artış kaydedilmiş olmasına karşın, 49,0 seviyesinde gerçekleşen istihdam alt endeksinde de negatif görünüm sürmüştür.  Bu gelişmeler ışığında; hizmet sektörüne yönelik iş hacmi alt endeksi 29,8 puan seviyesinde gerçekleşmiş ve daralmanın bu dönemde de sürdüğüne işaret etmiştir.  Böylece mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış SAMEKS Hizmet Sektörü Endeksi, Nisan 2020 döneminde endeks tarihinin en düşük seviyesi olan 37,2 puana gerilemiştir.

YORUM:

Covid-19 salgınının küresel ekonomi üzerinde oluşturduğu şokun Nisan ayı genelinde hızlanarak sürdüğü gözlenirken, sürecin Türkiye ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisi de bu dönemde zirve yapmıştır. Nisan ayında SAMEKS’e ilişkin tüm değerlerin tarihi en düşük seviyede gerçekleştiği gözlenirken; %61,6 seviyesine gerileyen imalat sanayi kapasite kullanım oranı ve %44,1 puan birden gerileyen reel sektör güven endeksi de SAMEKS’e paralel bir görünüm arz etmiştir. Ekonomi yönetimince sağlanan ve Nisan ayı sonu itibariyle 200 milyar TL’ye ulaşan destek ve teşviklerin piyasalara gecikmeli etkisiyle, reel sektörün önümüzdeki dönem itibariyle kademeli olarak toparlanma sürecine gireceği tahmin edilmektedir. Bu gelişmelere bağlı olarak; endeks tarihinin en kötü seviyesine gerileyen SAMEKS’in Mayıs ayı itibariyle toparlanma eğilimine gireceğini, bununla birlikte 50 referans değeri altındaki seyrin yılın ilk yarısı boyunca süreceğini tahmin edebiliriz.